DEVAM: 2- RAMAZAN
AYININ FAZİLETİ HAKKINDA GELEN HADİSLER BABI
حَدَّثَنَا
أبو كريب،
مُحَمَّد بْن
العلاء. حَدَّثَنَا
أبو بكر بْن
عياش، عَن
الأعمش، عَن
أبو صالح، عَن
أبي
هُرَيْرَة،
-
عَن رَسُول اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسلَّمْ قال:
((إذا كانت أول
ليلة من
رمضان، صفدت
الشياطين
ومردة الجن،
وغلقت أبواب
النار، فلم
يفتح منها
باب. وفتحت
أبواب الجنة،
فلم يغلق منها
باب. وناى
مناد: يا باغي
الخير أقبل.
ويا باغي الشر
أقصر. ولله
عتقاء من
النار. وذلك
في كل ليلة)).
Ebu Hureyre
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurmuştur: «Ramazan ayının ilk
gecesi olunca şeytanlar ve cinlerin asileri zincirlere vurulur. Cehennemin
kapıları kapatılır da hiç bir kapısı açılmaz. Cennet'in kapıları açılır da hiç
bir kapısı kapanmaz ve bir nida edici:
Ey hayır
isteklisi (hayır işlemeye) yönel, ey şer isteklisi! kendini tut. Allah
tarafından ateşten azad edilenler olur, diye çağırır. Bu (çağrı ve azad edilme
işi) Ramazanın her gecesinde olur.»
Diğer tahric:
Tirmizi, Nesai, Hakim ve İbn-i Huzeyme de bunu rivayet etmişlerdir. Buhari de
hadisin: «Ramazan geldiği zaman Cennetin kapıları açılır, Cehemnemin kapıları
kapatılır ve şeytanlar zincire vurulur.» kısmını rivayet etmiştir.
AÇIKLAMA: Tuhfe yazarı bu hadisin açıklaması bahsinde şöyle
der: Merede: "Marid"in çoğuludur. Marid: Şer işlemeye kendini adayana
denilir. Cinlerin maridIeri şeytanların bir türüdür.
Şeytanların
zincirlere vurulmasındaki hikmet, oruçluIara vesvese etmemeleridir. Bunun bir
belirtisi, Ramazan'dan önce günahlara daImış olanların çoğunun Ramazan orucunu
tutmaya başlar başlamaz kötü alışkanlıklarını terketmeleri ve Allah'a dönüş
yapmalarıdır. Bazılarında görülen, kötülük ve isyan'a devam etmelerine gelince;
Bunun sebebi, şeytanların etkisinin, bunların içinde iyice kökleşmiş olmasıdır.
Bazı alimlere göre şeytanlar zümresinin başkanı durumundaki İblis, zincire
vurulmaz. Çünkü Adem (a.s.)'a secde etmekten imtina ettiği zaman ilahi lanete
maruz kalınca Allah'tan kıyamete kadar süre istemiş, Allah Teala da bu isteği
kabul etmiştir. Ramazan'da vukü bulan ma'siyetler, Onun vesvese ve aldatması
ile meydana gelir.
Hadisteki
bağlama; sapıtma ve aldatma hususundaki şeytanların zayıf düşürülmesinden
kinaye olabilir.
El-Hafız'ın,
el-fetih'te dediğine göre Kadı iyaz: ŞeytanIarın zincirlere vurulmasının hakiki
manasına göre olması muhtemeldir. ŞeytanIarın zincirlere vuruluşu, onları
mü'minlere eziyet etmekten men etmek ve Ramazan ayının girişini ve yüce
kıymetini meleklere bildirmektir İkinci ihtimal, ilahi mükafatın çokluğuna ve
seytanIarın zincirlere vurulmuşçasına mü'minleri günaha sokmalarının azlığına
işarettir. Müslim'in rivayetindeki; «Rahmet kapıları açılır.» ilavesi, ikinci
ihtimali te'yid eder, demiştir. Daha sonra şöyle der:
'Muhtemelen
Cennet kapılarının açılması, Allah Teala'nın kulları için açtığı ibadetlerden
ibarettir. Çünkü ibadetler, Cennet'e girme sebepleridir. Cehennem kapılarının
kapatılması da, sahiplerini Cehenneme sevk eden günahlara karşı soğuk
davranmaktan ibarettir. Şeytanların zincirlere vurulması ise; onların,
şehvetleri süslemekten ve saptırmaktan aciz bırakılmalarıdır'
Zeyn b.
el-Münir birinci ihtimali tercih ederek: Hadisi zahiri manasından başka bir
manaya tevil etmeyi gerektiren bir zarüret yoktur, demiştir.
El-Hafız'ın
dediğine göre; Kurtubi hadisin zahirine hamledilmesini tercih ettikten sonra:
'Eğer denilse ki şeytanlar zincirlere vurulmuş olsaydı Ramazan'da günahların ve
kötülüklerin işlenmemesi gerekirdi. Halbuki çok günah işlenir. Buna şöyle cevap
verilir: Şeytanlar, şartları korunan ve adabına riayet edilen oruç ibadetini
layıkı vechiyle ifa eden mü'minlere karşı bağlanmış olur. Orucun şartlarına ve
adabına riayet etmiyen oruçlulara karşı bağlı değildir. Yahut şeytanların bir
kısmı bağlanır. Nitekim Tirmizi ve Nesai'nin rivayetinde buna işaret vardır.
Çünkü bu rivayetlerde; «Marid ''Asıl şeytanlar...'' kaydı vardır. Şöyle de
denilebilir: Şeytanların bağlanmasından maksad, Ramazan'da kötülüklerin
azaItılmasıdır. Bu durum görülebilir. Çünkü hakikatan Ramazan'da nisbeten
kötülükler azalır Şeytanların hepsinin bağlanmış olması, hiç bir günahın vuku
bulmamasını gerektirmez Çünkü kötü ruhIu kimseler, çirkin adetler ve insanlardan
olan şeytanlar da mü'minleri günahlara sokarlar,' demiştir.
Hadiste ''Bir
nida edici ... " buyurulmuştur Tuhfe yazarının dediği gibi nida edicinin
bir melek olması muhtemeldir. Veya maksad, hayra yönelmesini Allah'ın irade
ettiği kimselerin kalbIerine bu duygunun girmesidir
Hadisin ''Ey
şer isteklisi kendini tut!" çağrısından maksad, günah işlemek istiyenin,
nefsini günah işlemekten tutması ve tevbe edip Allah'a dönüş yapmasıdır.
EI-Mirkat'ta
belirtildiği gibi günah işliyenlerin Ramazan'da tevbe etmeleri, ibadete karşı
gevşek davrananların Ramazan'da ibadete sarılmaları, salih insanların
Ramazan'da ibadetlerini çoğaltmaları hadisteki nida edicilerin etkisi ve
Allah'ın rahmet bakışı ile olabilir. Bunun içindir ki küçükler dahil,
müslümanların ekserisinin oruç tuttuklarını görürsün. Hatta namaz kılmıyanların
çoğunun Ramazan'da oruca başladıkları görülür. Halbuki oruç, namazdan daha
zordur, ibadete karşı gevşemeyi gerektiren vücut zayıflıgına ve fazla uykuya
yol açar. Bununla beraber mescidlerin Ramazan'da cemaatla ihya edildikleri
görülür
Hadis, Allah
Teala'nın Ramazan ayında Cehennem'e müstehak olmuş olan kullarının bir kısmını
Cehennem'den azad ettiğine delalet ediyor Azad edilenlerin çokluğu başka
rivayetlerden anlaşılıyor.
Hadisin son
cümlesindeki: ... kelimesi, hadisteki çağrıya işaret olabilir. Bu takdirde
cümlenin manası şöyle olur: Nida edici Ramazan'ın her gecesinde hadiste
anlatılan şekilde çağrıda bulunur. Mezkur kelime azad edilmeye işaret olabilir.
Bu takdirde cümlenin manası: 'Ramazan'ın her gecesinde Allah, çok sayıda
kullarını Cehennem ateşinden azad eder,' olur. Mezkur kelimenin anılan iki şeye
de işaret olması mümkündür. Buna göre Ramazan'ın her gecesinde çağrı yapılır ve
azad edilenler olur.
Sindi, son
ihtimale göre yorum yapmıştır. Suyuti ikinci ihtimali tercih etmiştir. Tıybi
ilk iki ihtimale göre yorumlamıştır.
BUHARİ HADİSİ VE İZAH İÇİN BURAYA TIKLAYIN